در این پست وبلاگی می‌خواهم تجربه‌ی شخصی‌ام را از دعوت به مصاحبه‌ی جذب اعضای هیئت علمی و نکاتی که به‌عنوان یکی از مصاحبه‌کنندگان به چشمم آمد با شما به اشتراک بگذارم. به نظرم این نکات می‌تواند برای متقاضیان جذب مفید باشد.
امسال در جلسه‌ی جذب هیئت علمی دانشگاه حضور داشتم. پرونده‌های متقاضیان محترم از طریق سامانه ارسال شده بود و به دست ما رسید. پس از بررسی، تمام پرونده‌هایی که با شرایط عمومی و اختصاصی مطابقت داشتند، به مصاحبه دعوت شدند. من در این فرایند ندیدم که پرونده‌ها سلیقه‌ای گزینش شوند یا تنها افراد خاصی به مصاحبه راه پیدا کنند. مواردی که رد شده بودند دلایل موجهی داشتند، مانند نداشتن مدرک دکتری، عدم تطابق رشته‌ی تحصیلی و... .
از این‌رو دوست دارم به همه‌ی متقاضیان جذب بگویم که به صحبت‌های ناامیدکننده‌ای مثل "هیچ شانسی برای جذب نیست"، "فقط آشناها را انتخاب می‌کنند" یا "همه‌ی موقعیت‌ها از قبل مشخص شده‌اند" زیاد توجه نکنند. شما سال‌ها تلاش کرده‌اید و درس خوانده‌اید. انکار نمی‌کنم که فرایند جذب بسیار رقابتی است و گاهی ممکن است سلیقه‌هایی دخیل باشد، اما مسیر رسیدن به موقعیت هیئت علمی کاملاً بسته نیست. با توکل به خدا، تلاشتان را بکنید.
پس از بررسی، با متقاضیان تماس گرفتیم و آن‌ها را به مصاحبه دعوت کردیم. همه‌ی اعضای گروه آموزشی در جلسه‌ی مصاحبه حضور داشتند و فرم ارزیابی نیز از پیش تهیه شده بود تا بر اساس آن به متقاضیان نمره داده شود و در پایان، میانگین نمرات لحاظ گردد. تا جایی که من اطلاع دارم، این فرم ارزیابی در بیشتر دانشگاه‌ها وجود دارد و ساختار نسبتاً یکسانی دارد. توجه به بندهای این فرم برای کسب بیشترین امتیاز، موضوع مهمی است که ان‌شاءالله در پستی جداگانه به آن خواهم پرداخت.
این فرم معمولاً شامل دو بخش است: بخش‌هایی که بر اساس مدارک و رزومه‌ی متقاضی قابل ارزیابی‌اند، و بخش‌هایی که در جلسه‌ی مصاحبه، با توجه به پاسخ‌ها و بازخوردهای متقاضی تکمیل می‌شوند. در ادامه، چند نکته‌ی مهم را که از این جلسات در ذهنم مانده است، با شما در میان می‌گذارم:
- از اعتماد به نفس کاذب بپرهیزید:
در یکی از مصاحبه‌ها، از متقاضی محترمی درباره‌ی مهارت‌های نرم‌افزاری‌اش پرسیده شد. ایشان پاسخ دادند: «در این نرم‌افزار در ایران بهترین هستم و کسی به اندازه‌ی من تسلط ندارد.» چنین پاسخ‌هایی نشانه‌ی ناپختگی هستند و تأثیر منفی در ارزیابی دارند. حتی ممکن است مصاحبه‌کنندگان را به سمت سوالات چالشی‌تر سوق دهد. به‌جای این موضع‌گیری‌ها، اگر مهارتی دارید، با فروتنی درباره‌ی زحماتی که برای یادگیری‌اش کشیده‌اید و دستاوردهایی که در آن حوزه داشته‌اید صحبت کنید.
- اگر سوالی بلد نبودید، نترسید:
گاهی مصاحبه‌کنندگان سوالات تخصصی و سختی می‌پرسند تا واکنش شما را بسنجند. اگر پاسخی را نمی‌دانید، با آرامش بگویید که مثلاً: «در این زمینه تا این حد اطلاعات دارم، اما در بخش دیگر حضور ذهن ندارم.» قرار نیست چون دکترا دارید، همه‌چیز را بدانید. مهم این است که با صداقت، منطق و آرامش پاسخ دهید.
- درباره وضعیت شغلی فعلی‌تان با تعادل صحبت کنید:
نه آن را خیلی منفی جلوه دهید و نه بیش از حد بزرگ‌نمایی کنید. مثلاً نگویید چندین سال است بیکارید و ناچار شده‌اید به شغل‌هایی مانند رانندگی تاکسی اینترنتی روی بیاورید. یا اگر موقعیت شغلی خوبی دارید، طوری صحبت نکنید که این تصور پیش آید که موقعیت فعلی‌تان از هیئت علمی بهتر است. یک نمونه‌ی واقعی این بود که یکی از متقاضیان گفت شهردار یک منطقه است. این باعث شد برخی اعضای هیئت علمی بپرسند چرا کسی که چنین موقعیتی دارد، بخواهد هیئت علمی شود. سعی کنید نشان دهید که توان مدیریت زندگی‌تان را دارید، اما جذب به عنوان هیئت علمی، مسیری برای پیشرفت و به‌کارگیری توانایی‌هایی‌ست که در سال‌های تحصیل به دست آورده‌اید.
- برای تدریس چند دقیقه‌ای آماده باشید:
ممکن است از شما خواسته شود یک موضوع را چند دقیقه‌ای تدریس کنید. بهتر است موضوعی ساده و آشنا را انتخاب کنید تا توانایی شما در انتقال مطلب به‌خوبی نمایان شود. از تخته، ماژیک رنگی، دسته‌بندی مطالب و شکل‌های ساده استفاده کنید. تسلط، نظم ذهنی، بیان روان و ارتباط‌گیری شما در این بخش بسیار مهم است. حتی ممکن است از مطالب چند جلسه قبل یا بعد از موضوع تدریس‌تان سوال شود؛ برای آن هم آمادگی داشته باشید. و در پایان، با نظم تخته را پاک کرده و وسایل را مرتب کنید تا نشان دهید به جزئیات توجه دارید.
- آماده‌ی پاسخ به سوالات غیرمنتظره باشید:
سوالاتی مانند "مهم‌ترین مقاله‌ی شما چیست؟" یا "اگر یک دقیقه وقت داشته باشی تا بهترین توانایی‌ات را معرفی کنی، چه می‌گویی؟" ممکن است در مصاحبه مطرح شود. برای این سوال‌ها از پیش فکر کرده باشید و پاسخ مناسب و مؤثری آماده داشته باشید.
- آمادگی صحبت به زبان انگلیسی را داشته باشید:
ممکن است از شما بخواهند چند دقیقه‌ای به انگلیسی صحبت کنید. اگرچه برای کسانی که خارج از کشور درس خوانده‌اند این بخش آسان‌تر است، اما دوستانی که در ایران تحصیل کرده‌اند نیز باید خود را برای معرفی و بیان خلاصه‌ای از پژوهش‌های خود به انگلیسی آماده کنند.
در پایان باید بگویم که شما سال‌ها تلاش کرده‌اید و اکنون فارغ‌التحصیل مقطع دکترا هستید. برای این مسیر ارزش قائل شوید. اگر علاقه‌مند به کار در محیط دانشگاه هستید، با قدرت برای آن تلاش کنید، اما تمام زندگی‌تان را به موفقیت یا عدم موفقیت در این مسیر گره نزنید. کسب‌وکار، ایده‌پردازی و مسیرهای شغلی جایگزین را هم دنبال کنید تا حتی اگر جذب نشدید، مسیر روشنی برای آینده داشته باشید.
امیدوارم همه‌ی جوانان عزیز کشورم به آنچه علاقه دارند و در آن توانمند هستند، دست یابند. آینده‌ی این سرزمین در دست سرمایه‌های ارزشمند آن، یعنی شماست.